wtorek, 26 listopada 2013

STUDNIA TRZECH BRACI, TU SIĘ WSZYSTKO ZACZĘŁO (PODOBNO)

W ścisłym centrum Cieszyna biegnie krótka, brukowana kamieniem, stroma uliczka o nazwie Trzech Braci, przy której stoi jasno zielona, pastelowa altanka (DLACZEGO NIE CZARNA!?!) powszechnie nazywana Sudnią Trzech Braci. To właśnie tutaj w roku 810 spotkali się Bolko, Leszko i Cieszko, a ciesząc się ze spotkania, nadali temu miejscu nazwę Cieszyn (nie ma na to dowodów, ale jest to fakt niezaprzeczalny i koniec dyskusji).

Nazwa "Studnia Bracka" nie pochodzi jednak od trzech braci, a od braci Dominikanów, którzy w tej części miasta mieli od połowy XIII wieku swoje ogrody i używali tej studni do ich nawadniania.

W roku 1434 w pobliżu studni Jan i Dorota Pogan otworzyli sklep mięsny i dzięki pozwoleniu, jakie wydała księżna Ofka, zaczęli używać wody ze studni do własnych celów przy tej działalności.

W 1516r. Dominikanie sprzedali działkę ze studnią Stefanowi Tkaczowi, ale dwa lata wcześniej rzeźnik Jakub Flassecher sprzedał połowę domu innemu rzeźnikowi Mathiasowi z zastrzeżonym w umowie wolnym dostępem do studni (wodociągi jeszcze wtedy nie działały tak dobrze jak dzisiaj).

Przez kolejne stulecia studnia przechodziła z rąk do rąk i dostarczała mieszkańcom wody pitnej, ale nikt nie kojarzył jej z założeniem miasta. Nawet podczas obchodów 1000 lecia Cieszyna nikt nawet nie wspomniał o jakiejkolwiek studni.

Kiedy 30 czerwca 1817r. do Cieszyna zawitał cesarz Franciszek I, trzeba było wymyślić na poczekaniu jakąś historię, która zaciekawiłaby władcę. Podczas spaceru od budynku Sejmu Ziemskiego do nowo zbudowanego browaru mieszczańskiego na ul. Śrutarskiej z nowoczesną maszyną parową, burmistrz Alojzy Kaufmann opowiedział cesarzowi zmyśloną przez siebie baśń o powstaniu miasta i wskazał na zniszczoną studnię jako na miejsce historycznego spotkania.

Dostojny gość zasmucił się złym stanem studni, niebawem więc przystąpiono do jej remontu, a historia o trzech braciach szybko stała się wszystkim znana i od zawsze przecież przekazywana z pokolenia na pokolenie.

W roku 1840 w Brnie ukazała się książka cieszyńskiego urzędnika Paula Lamatscha von Warnemunde pod tytułem „Erzählungen, Sagen und Gedichte“, a w niej poemat "Die Gründung von Teschen", czyli pierwszy raz wydrukowana historia o trzech braciach.

Przed obchodami 1050 lat miasta Cieszyna powstał komitet zbierający datki na przebudowę studni, pomoc zaoferowały też władze miasta, jednak dopiero w 1868 roku udało się postawić odlaną w hucie trzynieckiej altankę, która stoi tam do dziś.

Na wewnętrznych ścianach umieszczono trzy pamiątkowe tablice w języku polskim, łacińskim i niemieckim. Autorem tekstu był profesor Józef Fischer. Napis brzmiał: „Roku 810 wiaropodobne założenie Miasta Cieszyna przez trzech synów Bolka, Leszka, Cieszka. Zeszli się po długiej wędrówce przy tem źródle i ciesząc się zbudowali na pamiątkę miasto, któremu miano Cieszyn otrzymało”.

W roku 1910 z okazji 1100 lecia miasta pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego artysta, profesor Szkoły Przemysłowej w Krakowie Jan Raszka opracował medal pamiątkowy przedstawiający chwile spotkania trzech braci.

W roku 1951 odremontowano zniszczoną już bardzo studnię, a w miejsce usuniętej po II wojnie św. tablicy z niemieckim napisem wstawiono odlaną w cieszyńskiej „Celmie” płaskorzeźbę, będącą powiększeniem medalu Jana Raszki z 1910 r.

Wtedy też studnia została odmalowana na kolor czarny, do którego Cieszyniacy przyzwyczaili się przez kolejne pół wieku. Kiedy w roku 2004 postanowiono wrócić do koloru seledynowego, mieszkańcy miasta zaczęli głośno wyrażać swoje oburzenie i wyrażają je głośno po dziś dzień "PRZECIEŻ STUDNIA ZAWSZE BYŁA CZARNA, TAK JĄ POSTAWILI BOLKO, LESZKO I CIESZKO, A WY JĄ PRZEMALOWALIŚCIE JAK BARBARZYŃCY, TO SKANDAL!!!!!"

Jeśli chcecie poznać dokładniej historię studni, to polecam tekst Janusza Spyry na stronach miasta Cieszyn:
http://www.cieszyn.pl/?p=categoriesShow&iCategory=357

Miłośników starych zdjęć odsyłam zaś do strony fotopolska, gdzie zebranych jest wiele fotografii studni: http://fotopolska.eu/Cieszyn/b441,Studnia_Trzech_Braci.html
— w miejscu: Studnia Trzech Braci

2 komentarze: