HUTA TRZYNIECKA (TŘINECKÉ ŽELEZÁRNY)

Każdy kto był w Trzyńcu choćby przejazdem, widział mroczny kompleks zabudowań huty, pełny kominów i innych industrialnych instalacji. Najlepszy jednak widok jest wczesnym wieczorem jak nie jest jeszcze zupełnie ciemno, ale też już nie jest jasno i jedzie się ulicą Závodní, która prowadzi praktycznie przez środek huty i po obu stronach można obserwować pracujące maszyny, ziejący ogień i lejącą się surówkę.

Huta to potęga, produkuje rocznie ponad 2,5 miliona ton stali, a w całej swojej historii wyprodukowała jej 150 milionów ton. Decyzję o jej powstaniu podjął w latach 30-tych XIX wieku arcyksiążę  Karol Ludwik Habsburg, właściciel Komory Cieszyńskiej, instytucji zarządzającej wszystkimi dobrami na Śląsku Cieszyńskim będącymi w posiadaniu Habsburgów. Budowa pierwszego pieca rozpoczęła się w 1836r., a huta zaczęła pracować w 1839.

Huta od początku wykorzystywała okoliczne bogate złoża  wapienia, rudy żelaza i gliny, a rzeka Olza była świetnym źródłem energii. W pierwszym okresie jej działania Olzą spławiano także drzewa ścięte w lasach Beskidu Śląskiego, a drewno z nich wykorzystywano do produkcji węgla drzewnego, którym palono w piecach. Olza pełniła też inne funkcje transportowe oraz była wykorzystywana do spłukiwania odpadów hutniczych. W roku 1870 hutę zmodernizowano i wybudowano dodatkowy kanał dostarczający jeszcze większą ilość wody.

W roku 1871 oddano do użytku ostatni odcinek kolei Koszycko - Bohumińskiej (Die k.k. privilegierte Kaschau-Oderberger Bahn) co w znacznym stopniu wpłynęło na rozwój huty ułatwiając transport produktów na północne Węgry (dzisiejsza Słowacja). W roku 1906 Komora Cieszyńska sprzedała cały zakład Przedsiębiorstwu Hutniczo-Górniczemu z Wiednia (Österreichische Berg- und Hüttenwerkgesellschaft) i automatycznie stał się on największym zakładem tej spółki. Pod nowym zarządem huta zaczęła się rozwijać jeszcze dynamiczniej, jej walcownia została zelektryfikowana jako jedna z pierwszych na świecie, a całą hutę określano mianem najnowocześniejszego zakładu z zamkniętym cyklem hutniczym w Europie Środkowej. Wtedy powstał też używany do dziś symbol zakładu "Trzy młoty w kole".

Po upadku C.K. imperium huta znalazła się na terenie Czechosłowacji, a właściciel przeniósł się z Wiednia do Brna zmieniając nazwę na  Báňska a hutní společnost, a 10 lat później do Pragi. Huta zatrudniała blisko 6000 osób, a w 1929 produkowała więcej niż 23% czechosłowackiej stali i 31% wyrobów walcowanych.

W roku 1938 Polska wraz z hitlerowskimi Niemcami dokonała rozbioru Czechosłowacji i od tego momentu Trzyniec razem z hutą znalazł się na terenie Rzeczypospolitej. Własność huty przejęła wtedy Spółka Górnicza i Hutnicza Karwina-Trzyniec, Spółka akcyjna,  z siedzibą w Cieszynie, a na terenie zakładu wizytowała delegacja polskich władz na czele z wicepremierem Eugeniuszem Felicjanem Kwiatkowskim. W maju 1939r. pracownicy huty odbyli wizytę w Warszawie i deklarując polski patriotyzm złożyli kwiaty przed Grobem Nieznanego Żołnierza.

Pierwszego września 1939r. Niemcy nie dotrzymali przyjacielskiej umowy i wkroczyli zbrojnie na polskie ziemie, od teraz Trzyniec znalazł się w granicach Trzeciej Rzeszy. Spółka zarządzająca hutą zmieniła nazwę na Berg- und Hüttenwerksgesellschaft Karwin-Trzynietz, Aktiengesellschaft, a w zakładzie zaczęto zatrudniać robotników skierowanych do prac przymusowych .

Po zakończeniu II wojny światowej mimo starań polskiego rządu Trzyniec wrócił do Czechosłowacji, a huta została znacjonalizowana, spółka zarządzająca nią zmieniła nazwę na Báňská a hutní společnost, národní podnik. W roku 1958 huta urosła do rozmiarów trzykrotnie większych niż przed wojną i stała się największym w Czechosłowacji producentem żelaza, stali i wyrobów walcowanych. W kolejnych dekadach huta angażowała się mocno w życie regionu, budowała ośrodki wczasowe w Beskidach, finansowała imprezy kulturalne, a w 1967r ufundowała sztuczne lodowisko dla prowadzonej przez siebie drużyny hokejowej HC Oceláři Trzyniec. Inwestowano też w rozwój samych technologii hutniczych, w latach osiemdziesiątych osiągnięto najwyższy pułap produkcyjny i oddano do użytku stalownię konwertorową, zatrudnienie sięgało wtedy ponad 15000 pracowników.

W 1991 roku huta została przekształcona w Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa, w latach 1994-1996 udział kapitałowy Państwa stopniowo obniżano, a od 1996 roku państwo nie jest już właścicielem zakładu, a udziałowcami są  MORAVIA STEEL a. s.,która jest w połowie własnością R.F.G. a. s.,  a w drugiej połowie FINITRADING a. s.która jest jedynym właścicielem R. F. G. a. s. oraz właścicielem kolejnych 16,34 % akcji huty. Wszystkie te spółki należą do konsorcjum FINITRADING, do którego należy też między innymi Barrandov Studio. Właścicielami FINITRADING są słowaccy milionerzy Mária Blašková, Ján Moder, Evžen Balko i Tomáš Chrenek.

Po prywatyzacji zaczęto zwracać uwagę na ochronę środowiska i modernizować ekologiczne rozwiązania w funkcjonowaniu zakładu. Niestety przez teren huty przepływa zamkniętym kanałem rzeka Olza i ciężko jest dokładnie sprawdzić czy coś niewłaściwego tam do niej nie wpływa. Obecnie huta zatrudnia ponad 5000 ludzi i ukierunkowana jest na przetwarzanie stali w procesie zasadowego konwertora tlenowego, w tym produkcję szyn kolejowych. Od roku 1995 klub HC Oceláři Trzyniec gra w hokejowej, czeskiej ekstraklasie, a w roku 2011 i 2019 zdobył mistrzostwo Czech.